Het klooster en de school in puin na Wereldoorlog I (1914-1918)

Gevlucht voor het oorlogsgeweld in oktober 1917, keerden de zusters na Wereldoorlog I, zowat een jaar later, terug naar hun klooster en school in Beitem. Ze vonden er niet veel meer overeind. Hun achterhuis werd min of meer bewoonbaar gemaakt: ze zaten voorlopig op houtblokken omdat er geen stoelen waren! In het schoolgebouw zélf werden de overeind gebleven klaslokalen opgeknapt en kon het onderricht weldra worden hervat. Pas in 1921 was het kloosterpand eindelijk wederopgebouwd en konden de zusters er opnieuw hun intrek in nemen.

De schoolmeisjes brengen in 1920 hulde aan kardinaal Mercier (Foto: Linda Wyffels).

De schooljongens brengen in 1920 hulde aan kardinaal Mercier (Foto: Werner Peene).

Hoewel de regering al in 1914 het lager onderwijs verplicht en kosteloos had gemaakt voor alle kinderen tussen 6 en 12 jaar, werd deze wet pas in 1921 van toepassing, en meteen opgetrokken naar de leeftijd van 14 jaar. Door de veralgemening van de leerplicht moest in Beitem een nieuwe schoolgebouw worden opgetrokken dat ruimte bood aan 4 graadklassen voor jongens, 4 graadklassen voor meisjes en 2 kleuterklassen. Van die 10 klaslokalen bevonden er zich 6 aan de straatkant en 4 in de vleugel naast de tuin. In 1924 volgde nog een bijkomende klassenvleugel. Dat nieuwe gebouw zal blijven staan tot 1960.

Groepsfoto van de zusters in Beitem. s.d. (Bron: Roger Plovie).

De veralgemeende leerplicht vereiste ook een uitbreiding van het personeelsbestand. Er waren toen 7 zusters-onderwijzeressen en de overste was Zr. Delphine. Hoewel er (nog) geen roepingencrisis was (In 1923 telde de Congregatie van de Zusters van Rumbeke maar liefst 71 leden!) ging men over tot de aanwerving van leken.

Juffrouw B. Pardou op een klasfoto (Foto: Joël Verbeke).

Meester A. Vercruysse in de klas (Foto: R. Plovie).

De eerste was juffrouw Bertha Pardou uit Roeselare, die les gaf tot in 1954. In 1931 kwam de eerste mannelijke leerkracht in dienst: meester Antoon Vercruyse (1911 - + 1996) uit Rumbeke. Hij was de onderwijzer van de hoogste klas van de jongens, tot hij in 1955 ging les geven in de voorbereidende afdeling van het Klein Seminarie in Roeselare, tot zijn pensioen in 1967.

De voorgevel van de St.-Lodewijksschool, vanaf 1924 tot 1961 (Bron: Roger Plovie).

Tussen de 2 Wereldoorlogen werd het basisonderwijs in de Beitemse St.-Lodewijksschool volledig uitgebouwd. Bij het uitbreken van Wereldoorlog II, in mei 1940, kwam één granaat terecht op de speelplaats van de meisjes en één op de zijvleugel van de school: het dak, de zoldering en het lokaal van de 3de klas werden zwaar beschadigd, maar er vielen gelukkig geen doden of gewonden te betreuren.

De Beitemse zusters bij de Lourdes-grot in het kloostertuintje. (v.l.n.r.) Zittend: de zusters Liboria,
Seraphine (overste/directrice) en Zr. Bernadette. Staand: de zusters Cecilia en Juliana (Foto: Dirk Berghman).

Na Wereldoorlog II, in 1945, waren er in de school nog steeds 8 lagere klassen en 2 'bewaarklassen ', met aan het hoofd een directrice zonder klas (tot 1957).

De eerste generatie leken-onderwijzers en onderwijzeressen. 1ste rij: Antoon Vercruysse (l.),
Jacques Pattyn (r.); 2de rij (v.l.n.r.): Josefine Beyaert; Marie-Louise Vandekerckhove; Bertha Pardou;
Andrea Playsir (Bron: Roger Sinnesael).

In het 7de en het 8ste studiejaar van de jongens stonden 2 mannelijke onderwijzers, resp. Jacques Pattyn en Antoon Vercruysse.

De socialistische Minister van Onderwijs Léo Collard, die de 2de
schoolstrijd in ons land ontketende.

In 1955 pakte de socialistische onderwijsminister Léo Collard uit met een nieuwe schoolwetgeving die de subsidiëring van het vrij onderwijs drastisch beperkte en beduidend strengere schoolbevolkingsnormen vastlegde voor het vrij dan voor het officiëel onderwijs. Dit leidde tot een nieuwe schooloorlog in ons land. Onder het motto 'Weg met Collard ' organiseerde het katholiek onderwijsnet her en der protestdagen, stakingen, manifestaties en een drietal marsen op Brussel. In 1958 ondertekenden vertegenwoordigers van de 3 grote politieke families (christen-democraten - socialisten - liberalen) plechtig het Schoolpact, dat voortaan een betrekkelijke schoolvrede moest waarborgen.

De school na de wederopbouw, vóór 1961 (Bron: Roger Plovie).

In 1959 werd een 3de 'bewaarklas ' opgericht, om zo de opvang mogelijk te maken van in totaal ruim 100 kleuters. Juffrouw Margot Vandamme begon na de paasvakantie met een zomerklasje in de patronaatzaal en verhuisde in het najaar naar de spreekkamer van het klooster.

De pastoor van Beitem gaat op bezoek bij de zusters van de school (Bron: Raoul Boucquey).

Als gevolg van de veralgemening van het verplicht voortgezet onderwijs tot 18 jaar werd in 1959 de 4de graad (7de en 8ste leerjaar) voor jongens afgeschaft en in 1962 ook die voor de meisjes. Vanaf 1960 werden in de school warme maaltijden geserveerd.

Staande rechts, meester Jacques Pattyn, de eerste directeur van de jongensafdeling. Klasfoto 1971.
(Bron: Linda Wyffels - uit foto-album Herman Missiaen)

Nadat de inspectie de schoolgebouwen had afgekeurd volgden er tussen 1960 en 1962 noodzakelijke moderneringswerken. Er kwam een uitbreiding met 2 nieuwe vleugels. Van het vroegere gebouw bleven nog enkel de eetzaal en de 2 bovenliggende klassen over. In 1966 volgde de bestuurlijke splitsing van de school. Voortaan werd de jongensschool (4 klassen) bestuurd door een mannelijke leerkracht. De eerste directeur was meester Jacques Pattyn. De 4 klassen voor de meisjes en de 3 kleuterklassen bleven nog onder de leiding van een zuster-directrice.

Klasfoto (11-jarige meisjes) uit 1975, uit een niet zo ver verleden...

In de loop van de jaren zeventig werd, wegens de daling van het geboortecijfer (= daling van het aantal schoolkinderen), het aantal lagere klassen herleid van 8 tot 6, mét behoud van de 3 kleuterklassen. Vanaf 1975 werden de jongens- en de meisjeskleuterschool gefusioneerd om van de gunstiger klasnormen te kunnen genieten. Zo kon per leerjaar één klas worden gehandhaafd, gemengd voor meisjes en jongens. Jacques Pattyn werd in 1975 directeur van de héle school. Sinds 1975 reed er ook een schoolbus voor het leerlingenvervoer.

De laatste zusters in Beitem rond 1980: (vlnr) Zr. Cecilia, Zr. Juliana, Zr. Raymonda (Bron: Dirk Berghman).

Steeds meer leken stonden voor de klas. Enkele namen slechts: Lucien Panen, Esther Esprit, Roger Plovie, ... In 1978 ging zuster Raymonda met rust, gevolgd door Zr. Juliana. In 1980 stopte de laatste zuster-onderwijzeres Zr. Caecilia met lesgeven. De laatste 3 zusters behartigden nog enkele de vele materiële belangen. In 1984 kwam Zr. Juliana bij een tragisch verkeersongeluk om het leven. Op 8 augustus 1989 namen de 2 overblijvende zusters afscheid van Beitem: Zr. Raymonda keerde terug naar het moederklooster in Rumbeke, Zr. Cecilia ging eerst nog naar het klooster aan de Zilverberg en verhuisde in 1992 eveneens naar Rumbeke. Op de plaats van de kloosterwoning werd in 1995 een nieuwe turnzaal gebouwd.

De school van Beitem nu (Bron: Inventaris Onroerend Erfgoed Vlaamse Gemeenschap).

In mei 2006 vierde de St.-Lodewijksschool van Beitem - die toen een 200-tal meisjes en jongens tussen 2,5 en 12 jaar telde - haar 125-jarig bestaan. Dat ging gepaard met o.m. een foto-tentoonstelling, een algemene receptie met enkele toespraken, een rondgang in de schoolgebouwen en een bezoek aan de retro-klas.

Het logo van de huidige St.-Lodewijksschool.

Vanaf 1 september 2006 is de Vrije Basisschool Beitem (VBB) één van de 18 katholieke basisscholen van Roeselare, Ardooie en Koolskamp, bestuurd door de overkoepelende V.Z.W. Scholengroep ARKORUM (ARdooie, KOolskamp, RUMbeke), met maatschappelijke zetel in de Kattenstraat 33 in Roeselare.